ACP in Tweede Kamer voor verwarde personen

Nog steeds worden de naweeën gevoeld van 400 miljoen euro aan bezuinigingen op de GGZ. Verwarde personen zijn eerder patiënt dan verdachte. Politiecollega’s draaien op voor de ontstane problemen. Het wordt zelfs op agenten persoonlijk afgewenteld. Op 23 september spreekt Gerrit van de Kamp hierover met 2e Kamerleden tijdens de hoorzitting ‘Personen met verward gedrag’. 

In de brief met onze inbreng schrijven we dat met name het op korte termijn en het op grote schaal terugdringen van “bedden” in de instellingen heeft grote gevolgen gehad. Samenleving, omwonenden, buurten, gemeenten en politie waren niet of nauwelijks voorbereid  op de mogelijke gevolgen van deze maatregelen. Laat staan dat men wist hoe hiermee om te gaan. Ook heeft de reorganisatie bij de GGZ, die hier het gevolg van is geweest, gemaakt dat professionals van de GGZ, politie en anderen elkaar niet meer konden “vinden” bij de problemen met individuele personen. Vanaf het moment dat het voornemen tot deze bezuinigingen er lag wees de ACP op de gevolgen en risico’s van deze keuze voor zowel de patiënten als voor de samenleving, gezins- en familieleden, hulpverleners en politie. Er werd nagenoeg niets mee gedaan.

Vijf problemen

Politiemensen zijn de afgelopen jaren bij een steeds toenemend aantal incidenten, groot en klein, geconfronteerd geraakt met personen met verward gedrag. Aan de stijging daarvan lijkt nog geen einde gekomen, en dan zijn dit alleen nog maar de incidenten waarbij de inzet van politie wordt gevraagd. De ACP heeft vijf problemen geformuleerd:

1. Geen zorgprofessionals

Politiemensen kunnen aan iemands voorkomen niet afzien of er sprake is van een persoon met verward gedrag of een andere psychische aandoening en zijn zeker niet geschoold om daar een inschatting/diagnose te stellen op het moment dat een incident gaande is. Dit is een volkomen andere professie en een verkeerde inschatting kan grote gevolgen hebben. Daar komt bij dat de “omgeving” waar het incident zich afspeelt van de politie verwacht dat er een einde wordt gemaakt aan het “probleem”.

2. Gevolgen voor politie

Bij nog al wat van deze incidenten speelt geweld ook een rol hetgeen grote gevolgen kan hebben voor de patiënt/verdachte maar ook voor de politie. Er zijn talloze voorbeelden waarbij het optreden van de politie wordt gefilmd en op sociale media wordt gezet met alle gevolgen van dien voor alle partijen. Helaas zijn er zelfs situaties geweest waarbij mensen zijn overleden. Dit heeft enorme gevolgen voor nabestaanden, samenleving maar zeker ook voor politiemensen. Onderzoeken door de Rijksrecherche, het al dan niet vervolgen van politiemensen, etc. hebben naast die van nabestaanden enorm effect op individuele politiemensen en de politieorganisatie. Dit terwijl het hier zoals gezegd vaak gaat over patiënten en niet in eerste instantie over verdachten. Voor ons als politiemensen is het dan ook niet te begrijpen dat er niet wordt gesproken over de oorzaak maar alleen over de gevolgen en het optreden van de politie. Er zijn politiemensen die vanwege incidenten met verwarde personen en de gevolgen daarvan niet meer in staat zijn hun oorspronkelijke werk uit te voeren.

3. Politiefaciliteiten ongeschikt

Dan is er het probleem van het vervoer van mensen met verward gedrag in politievoertuigen en het ophouden van deze mensen in politiefaciliteiten. Ook dit heeft geleid tot veel problemen en incidenten. Politiefaciliteiten zijn hiervoor niet geschikt, maar het probleem is dat er in de meeste gevallen geen alternatieven zijn. Deze situatie is wat ons betreft onhoudbaar en onaanvaardbaar. Er zijn ook een aantal situaties geweest waarbij de patiënt/verdachte is overleden met alle gevolgen en effecten van dien. Politiemensen en de politie worden naar onze wijze van zien opgezadeld met vraagstukken en problemen waarvoor zij absoluut niet de aangewezen partij zijn.

4. Bereikbaarheid en beschikbaarheid gekwalificeerde hulp

Daarnaast is er het probleem van de bereikbaarheid en beschikbaarheid van partijen die hier professioneel wel gekwalificeerd zijn om de juiste hulp te verlenen. Op een aantal plaatsen is hierin na hard werken van de diverse partijen wel verandering gekomen maar het is nog lang niet op het niveau dat nodig is. Politiemensen zijn enorm veel tijd kwijt met het vinden/bereiken van de juiste hulpverleners en opvangplekken anders dan politielocaties. Dit heeft tot gevolg dat deze tijd niet beschikbaar is voor ander politiewerk waaraan ook dringend behoefte is onze samenleving.

5. Beloften politiek en bestuur niet ingelost

We benoemen in de Tweede Kamer ook de beloftes van politiek en bestuur naar politie en andere professionals om de problemen op te lossen. Er worden vele toezeggingen gedaan en afspraken gemaakt maar de vraag is nu wat er gebeurt als er onvoldoende of geen uitvoering aan wordt gegeven. Politiemensen hebben het gevoel op te draaien voor ontstane problemen. Het wordt zelfs op hen persoonlijk afgewenteld. Dat terwijl het politieke keuzes zijn geweest. Voor de gevolgen daarvan kunnen politie en andere partijen niet verantwoordelijk worden gesteld.

Veranderingen

In de afgelopen periode is op een deel van de genoemde problemen het zogenoemde “aanjaagteams/schakelteam” aan het werk geweest. Deze teams hebben, vooral in de grotere steden, wel tot (deel)oplossingen geleid (bijv. opvanglocaties anders dan politiebureaus). Maar het heeft voor ons politiemensen niet de nodige verandering gebracht – en niet in heel Nederland. In vervolg hierop is recentelijk Team VLOT gestart. Duidelijk is dat de impact hiervan nog zal moeten groeien en aandacht blijft verdienen.

Veiligheidsregio’s

We vragen daarnaast aandacht voor de rol en verantwoordelijkheid van individuele gemeenten. Voor de politie is het nagenoeg onmogelijk om dit vraagstuk in afzonderlijke gemeenten op te pakken en op te lossen. Dit terwijl gemeenten wel een grote rol en verantwoordelijkheid hebben t.a.v. dit vraagstuk. Vaak blijkt samenwerking, afstemming en coördinatie een oplossing te zijn. Om die reden stellen wij voor om hiervoor een bestaande bestuurlijke structuur te benutten namelijk de huidige veiligheidsregio’s. Volgens ons is deze schaal voor de politie en wellicht ook andere partijen een hanteerbare/werkbare.

Schade

We hebben de indruk dat de bezuinigingen maar ook de inhoudelijke wijziging van beleid sociaal, maatschappelijk en op menselijk niveau meer kost dan dat de bezuiniging heeft opgeleverd. Dat is dan ook wat we de Tweede Kamer meegeven. Tot op de dag van vandaag moet gewerkt worden aan oplossingen die hierdoor zijn ontstaan met alle gevolgen van dien voor individuele mensen, gezinnen en families, wijken en buurten, hulpverleners en politiemensen.